CZY PRACOWNIK PRZYWRÓCONY DO PRACY WYROKIEM SĄDU NABYWA PRAWO DO URLOPU WYPOCZYNKOWEGO ZA OKRES POZOSTAWANIA BEZ PRACY?
Jeśli pracownik zostaje niesłusznie zwolniony, a następnie ma miejsce przywrócenie go do pracy, to w okresie między tym zwolnieniem a przywróceniem nabywa on prawo do urlopu wypoczynkowego tak, jakby przez cały ten czas świadczył pracę. Takie stanowisko zajął Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wyroku z dnia 25.06.2020 r. (C-762/18). Pogląd ten budzi wątpliwości na tle orzecznictwa polskich sądów pracy, które dotychczas reprezentowały odmienne stanowisko.
Do Trybunału wpłynęły pytania prejudycjalne wniesione przez sąd rejonowy w Chaskowie (Bułgaria) i włoski sąd kasacyjny. Oba sądy rozpatrywały sprawy pracowników, którzy po niesłusznym zwolnieniu zostali wyrokiem sądu przywróceni do pracy, a następnie wystąpili z powództwem o zasądzenie ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy nabyty za okres pomiędzy zwolnieniem a przywróceniem do pracy.
W żadnym z tych państw (podobnie, jak w Polsce) nie obowiązuje przepis wprost regulujący kwestię nabywania prawa do urlopu wypoczynkowego za okres przed przywróceniem do pracy. Sądy krajowe powszechnie jednak przyjmowały, że za taki okres pracownik nie nabywa prawa do urlopu, ponieważ nie świadczy wtedy pracy.
W omawianym wyroku TSUE zajął odmienne stanowisko uznając, że istnieją sytuacje, w których pomimo niewykonywania obowiązków pracowniczych pracownik nabywa prawo do urlopu wypoczynkowego. Takim przypadkiem jest choćby korzystanie ze zwolnienia lekarskiego – pracownik nie wykonuje wtedy pracy, jednak nie ze swojej własnej winy, w związku z czym za okres choroby również nabywa prawo do urlopu wypoczynkowego. W ocenie Trybunału podobną sytuacją jest niesłuszne zwolnienie pracownika, a następnie przywrócenie go do pracy na skutek wyroku sądu.
Komentarz ekspercki
Zagadnienie prawa do urlopu wypoczynkowego za okres pomiędzy zwolnieniem a przywróceniem pracownika do pracy jest istotne z perspektywy obydwóch stron stosunku pracy. Trzeba zgodzić się, że pracownik zwolniony niezgodnie z prawem nie powinien ponosić negatywnych konsekwencji takiego stanu rzeczy, ponieważ to po stronie pracodawcy doszło do naruszenia przepisów prawa. Z drugiej jednak strony, jak wskazał TSUE w uzasadnieniu powyższego wyroku, celem urlopu wypoczynkowego jest zapewnienie pracownikowi możliwości „oderwania się” od pracy oraz – jak sama nazwa tej instytucji wskazuje – wypoczęcia. Wątpliwe jest więc, czy pracownik powinien uzyskiwać prawo do odpoczynku za okres, w którym realnie nie pracuje.
Z ww. stanowiskiem mogę się zgodzić jedynie częściowo. Rzeczywiście, w obu podanych wyżej przypadkach pracownik nie ma możliwości wykonywania pracy bez swojej winy. Z drugiej jednak strony pracownik korzystający ze zwolnienia lekarskiego (czyli osoba chora) często nie ma możliwości pełnego odpoczynku w okresie zwolnienia lekarskiego z uwagi na dolegliwości zdrowotne, konieczność odbywania rehabilitacji, poddawania się zabiegom itp. Jest to zatem istotna różnica w stosunku do możliwości wykorzystywania wolnego czasu w okresie między zwolnieniem a przywróceniem pracownika do pracy. Ponadto, biorąc pod uwagę długość postępowań prowadzonych przez sądy pracy, okres ten może wynosić (i – jak wynika z mojej praktyki – często wynosi) nawet kilka lat. Po powrocie do pracy pracownik może mieć więc do wykorzystania kilkadziesiąt lub nawet więcej niż 100 dni urlopu wypoczynkowego, uzyskanego za okres pozostawania bez pracy, co z mojej ocenie ewidentnie godzi w interes majątkowy pracodawcy.
Podsumowując, osobiście nie do końca zgadzam się ze stanowiskiem TSUE. Biorąc jednak pod uwagę fakt, iż takie orzeczenie Trybunału zapadło, polskie sądy powinny uwzględniać wyrażone w nim stanowisko. Co za tym idzie – w razie sporów na tym tle należy spodziewać się orzekania o nabywaniu przez pracownika prawa do urlopu wypoczynkowego za okres pozostawania pracy. Jest to zatem istotna okoliczność choćby z punktu widzenia warunków ewentualnej ugody zawieranej z pracownikiem przed sądem pracy, jako iż pracodawca negocjując jej warunki winien do łącznych kosztów związanych z jej zawarciem „wkalkulować” także ekwiwalent za niewykorzystany przez pracownika, w związku z ww. okolicznościami, urlop wypoczynkowy.
Katarzyn Fedoruk,
aplikant radcowski, prawnik w SZUSZCZYŃSKI KAMIŃSKA Kancelaria Prawa Pracy