Konfederacja Lewiatan bardzo krytycznie ocenia propozycje podwyżek podatku akcyzowego od alkoholu i opłaty cukrowej.
– Planowana podwyżka stawek podatku akcyzowego na wyroby alkoholowe o 15% w 2026 r. i kolejne 10% w 2027 r. jest nieuzasadniona i nie powinna zostać wprowadzona – mówi Przemysław Pruszyński, doradca podatkowy, dyrektor departamentu podatkowego Konfederacji Lewiatan.
Wysoka podwyżka akcyzy na alkohol
Jednym z argumentów za podwyżką ma być rosnąca dostępność ekonomiczna alkoholu wyliczana jako iloraz średniego wynagrodzenia w gospodarce i średniej ceny wyrobu. Jest to jednak czysto teoretyczne wyliczenie nieznajdujące pokrycia w rzeczywistości, a co najważniejsze w zachowaniu konsumentów. W 2024 roku całkowite spożycie czystego alkoholu na głowę mieszkańca wyniosło 8,8 litra i było niższe o 1 litr od najwyższego wskazania w 2019 r. (9,8 l). Spożycie alkoholu zmniejsza się trzeci rok z rzędu, a biorąc pod uwagę dane z bieżącego roku, w którym również wystąpi spadek, będzie to czwarty rok z rzędu ograniczania spożycia alkoholu. Kurczy się też sprzedaż wyrobów spirytusowych. Na przestrzeni lat 2021-2024 zmniejszyła się o 15%, a w I kwartale 2025 r. o 5,21%. Od 6 lat maleje również produkcja piwa. W 2019 r. wyniosła 39 744 mln hl, podczas gdy w 2024 r. osiągnęła 34 560 mln hl, co oznacza spadek o 5 184 mln hl (-13%). Podwyżki stawek akcyzy nie przynoszą oczekiwanych wpływów budżetowych, a w rzeczywistości uderzają w gospodarkę, kondycję firm, budżet państwa i miejsca pracy.
– Szacujemy, że w najbliższych latach całkowita konsumpcja alkoholu dalej będzie się zmniejszać. Sprzyjać temu będą zmieniające się trendy konsumenckie, zwłaszcza wśród młodszych pokoleń oraz zmiany demograficzne. Będą też rosły ceny alkoholu wskutek wyższych kosztów produkcji, konieczności wprowadzenia systemu kaucyjnego oraz już obowiązujących podwyżek akcyzy na lata 2026 i 2027. Obecne tempo zmniejszania się rynku, jak i rozłożone na lata umiarkowane podwyżki akcyzy stwarzają producentom szanse na przygotowanie się do tych zmian i adaptację do nowych realiów, np. poprzez zmianę oferty produktowej przy zachowaniu łańcucha wartości i niezamykaniu zakładów produkcyjnych. Wszelkie działania, które gwałtownie przyspieszą osłabienie rynku alkoholi nieuchronnie doprowadzą do wielu negatywnych konsekwencji gospodarczych, a w efekcie również do zmniejszania się poziomu kontrybucji finansowej branży alkoholowej na rzecz państwa. Do działań tych należy właśnie przyspieszenie tempa podwyżek podatku akcyzowego. Dlatego postulujemy odstąpienie od zwiększania skali podwyżki akcyzy od alkoholu i pozostawienie w mocy aktualnie obowiązującego planu podwyżek uchwalonego w 2021 r. z uwagi na sytuację rynkową producentów alkoholu (spadek rynku) oraz koszty wdrożenia systemu kaucyjnego – podkreśla Przemysław Pruszyński.
Wyższe stawki podatku cukrowego
Konfederacja Lewiatan wyraża zdecydowany sprzeciw wobec propozycji bardzo wysokiej podwyżki podatku cukrowego. Opłata stała za zawartość cukrów w ilości równej lub mniejszej niż 5 g w 100 ml napoju, lub za zawartość w jakiejkolwiek ilości substancji słodzącej, ma wzrosnąć z 50 gr do 70 gr, opłata zmienna za każdy gram cukru powyżej 5 g w 100 ml napoju: z 5 gr do 10 gr, opłata za zawartość kofeiny lub tauryny z 10 gr do 1 zł, natomiast opłata maksymalna od napoju objętego opłatą cukrową z 1,20 zł do 1,80 zł – w przeliczeniu na 1 litr napoju.
– Do przedstawionej propozycji nie dołączono żadnych informacji na temat skutków gospodarczych tej zmiany. Nie wskazano jak duży koszt będą musieli ponieść producenci i importerzy słodzonych napojów, jaki wpływ zmiany te będą miały na przedsiębiorców, ich kondycję finansową oraz perspektywy rozwoju, w szczególności firm z sektora MŚP. Nie ujawniono również kosztów społecznych związanych ze zubożeniem społeczeństwa, ryzyk związanych z przekierowaniem popytu na najtańsze napoje o najgorszej jakości. Naszym zdaniem proponowana podwyżka opłaty cukrowej jest przejawem nadmiernego fiskalizmu wynikającego z dużych potrzeb wydatkowych państwa – przekonuje Przemysław Pruszyński.
Uzasadnieniem podwyżki ma być jedynie zwiększenie skuteczności opłaty cukrowej oraz stymulowanie prozdrowotnych wyrobów konsumentów. Niestety, dotychczasowe doświadczenia pokazują, że prawdziwym celem podatku cukrowego jest uzyskanie dodatkowych wpływów budżetowych, a troska o zdrowie obywateli, jest wyłącznie hasłem, które ma wpłynąć na większą akceptację społeczeństwa dla planowanych zmian. Wpływy z podatku cukrowego nie są na walkę z otyłością, tylko na ogół świadczeń finansowanych przez NFZ.
Zmiany bez czasu na wdrożenie
Konfederacja Lewiatan zdecydowanie krytykuje termin wejścia w życie projektowanych zmian, który w zależności kiedy zostanie ukończony proces legislacyjny wyniesie, co najwyżej kilka ostatnich tygodni 2025 r. Tak krótkie vacatio legis uniemożliwi przeprowadzenie wszystkich czynności związanych z naliczeniem i odprowadzeniem podatku akcyzowego i opłaty cukrowej według nowych zasad. Uniemożliwi również zaplanowanie wielkości sprzedaży, inwestycji, rentowności działalności, zatrudnienia i rozwoju branż dotkniętych podwyżkami. Nie bez przyczyny mapa drogowa dla podwyżek stawek akcyzy na wyroby alkoholowe, została uchwalona w 2021 r. na okres 6 lat, właśnie po to, aby zapewnić przewidywalność funkcjonowania branż, na które oddziałuje. Proponowany w projekcie termin wejścia w życie zmian stanowi naruszenie zasad przyzwoitej legislacji i jest zaprzeczeniem wielokrotnie złożonej obietnicy uchwalania zmian w prawie podatkowych z co najmniej 6-miesięcznym vacatio legis.
Konfederacja Lewiatan