Ziemski Biznes: Zamówienia publiczne – kiedy wejdą w życie nowe przepisy?

Sejm dopiero 13 maja 2016 r. uchwalił nowelizację ustawy Prawo zamówień publicznych mającą wdrażać dyrektywy 2014/24/UE i 2014/25/UE. Ustawa została przekazana do Senatu w dniu 17 maja 2016 r.

W dniu 18 kwietnia 2016 r. minął termin na implementację do polskiego prawa poniższych trzech dyrektyw unijnych wprowadzających istotne zmiany na rynku zamówień publicznych:

• dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/24/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie zamówień publicznych, uchylającej dyrektywę 2004/18/WE,
• dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/25/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie udzielania zamówień przez podmioty działające w sektorach gospodarki wodnej, energetyki, transportu i usług pocztowych, uchylającej dyrektywę 2004/17/WE, a także
• dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/23/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie udzielania koncesji.

Choć od upływu powyższego terminu minął już ponad miesiąc, proces legislacyjny służący wdrożeniu ww. dyrektyw nie został jeszcze zakończony.

Sejm dopiero w dniu 13 maja 2016 r. uchwalił ustawę o zmianie ustawy – Prawo zamówień publicznych oraz niektórych innych ustaw – mającą wdrażać dyrektywy 2014/24/UE i 2014/25/UE. Ustawa została przekazana do Senatu w dniu 17 maja 2016 r. [1].

Biorąc pod uwagę aktualny etap procesu legislacyjnego, ww. ustawa wejdzie w życie nie wcześniej niż w czerwcu br.

Na jeszcze wcześniejszym stadium znajdują się prace, służące implementowaniu dyrektywy 2014/23/UE – projekt ustawy o umowach koncesji na roboty budowlane lub usługi nie został jeszcze skierowany do Sejmu [2].

Choć co zasady wymienione wcześniej dyrektywy wiążą kraje członkowskie UE tylko w odniesieniu do rezultatu, który ma być osiągnięty – od dnia 18 kwietnia 2016 r. ich przepisy mogą być stosowane w Polsce również bezpośrednio.

Zgodnie z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, w każdym przypadku, gdy przepisy dyrektywy okazują się, ze względu na swoją treść, bezwarunkowe i wystarczająco precyzyjne, jednostki mają prawo powoływać się na nie przed sądami krajowymi wobec państwa, zarówno gdy nie dokonało ono w terminie transpozycji dyrektywy do prawa krajowego, jak i gdy dokonało transpozycji nieprawidłowo (zob. np. wyroki: C‑6/90 i C‑9/90 Francovich i in., C‑62/00 Marks & Spencer, C-138/07 Cobelfret NV, a także C‑176/12 Association de médiation sociale / Union locale des syndicats CGT).

Z uwagi na opóźnienie we wdrożeniu ww. dyrektyw do prawa polskiego oraz zawiłość aktualnego stanu prawnego – w odniesieniu do postępowań o udzielenie zamówienia publicznego wszczynanych od 18 kwietnia 2016 r. – w których wartość zamówienia jest równa lub wyższa od „progów unijnych” – ryzyko naruszenia przez zamawiających praw wykonawców jest dość znaczne.

Jako zupełnie nowe rozwiązania w ramach prawa zamówień publicznych wskazać można tylko przykładowo:

• koncepcję dotyczącą kryteriów oceny ofert – w praktyce wymagającą podejścia opartego na efektywności kosztowej, takiego jak rachunek kosztów cyklu życia, lub uwzględnienia przy ocenie ofert również aspektów jakościowych, środowiskowych lub społecznych;
• uproszczenie postępowania w zakresie związanym z weryfikacją wykonawców pod kątem spełniania warunków udziału w postępowaniu oraz braku występowania podstaw wykluczenia z postępowania – co znajduje wyraz przede wszystkim w prawie wykonawcy do przedstawiania wraz z ofertą oświadczenia w formie jednolitego europejskiego dokumentu zamówienia („JEDZ”) oraz w tzw. „procedurze odwróconej” tj. nałożeniu obowiązku złożenia niezbędnych dokumentów wyłącznie na wykonawcę, którego oferta zostaje wybrana jako najkorzystniejsza;
• bardziej efektywne wykorzystanie negocjacji między zamawiającym a wykonawcami celem doprecyzowania warunków wykonania przyszłego zamówienia publicznego
• wzmocnienie wsparcia dla MŚP poprzez wprowadzenie obowiązku rozważenia przez zamawiającego podziału zamówienia na części;
• obowiązkową komunikację elektroniczną (e-zamówienia) tj. wszelką komunikację i wymianę informacji między zamawiającym a wykonawcami, w szczególności składanie ofert – mającą być sukcesywnie wdrażaną w odpowiednich terminach od 18 kwietnia 2016 r. do 18 października 2018 r.;
• rozwiązania dotyczące zamówień mieszanych – ich celem jest wskazanie, jaki reżim będzie miał zastosowanie w przypadku złożonego przedmiotu zamówienia (np. gdy umowa łączy w sobie cechy zamówienia publicznego oraz koncesji – powyższemu towarzyszy bardziej jednoznaczna niż wcześniej definicja koncesji wynikająca z dyrektywy 2014/13/UE);
• nowe wyłączenia stosowania procedur zamówień publicznych oraz przepisy określające dopuszczalny zakres ich stosowania (np. wyłączenia dotyczące pożyczek i kredytów);
• nowe podstawy wykluczenia wykonawcy z postępowania wraz z wprowadzeniem rozbudowanego katalogu fakultatywnych (dobrowolnych) podstaw wykluczenia wykonawcy, procedurą tzw. „self-cleaning” wykonawcy, a także odpowiednim wykorzystaniem w tym zakresie oświadczenia JEDZ;
• istotne ułatwienia dotyczące zmiany zawartej z zamawiającym umowy, przewidujące na pewnych warunkach możliwość zmiany wykonawcy w toku wykonywania umowy, a także zmiany umów zawartych jeszcze przed wejściem w życie noweli;
• tryb partnerstwa innowacyjnego – nowy tryb postępowania opracowany z myślą o zamawiających, którzy poszukują innowacyjnych rozwiązań, gdyż istniejące na rynku produkty nie są w stanie zaspokoić ich potrzeb; zamawiający zgłaszają swoje zapotrzebowanie określając przy tym minimalne wymogi, w odpowiedzi na które wykonawcy składają wnioski o dopuszczenie do udziału w postępowaniu;
• procedurę udzielania zamówień na usługi społeczne i inne szczególne usługi – nowa, szczególna procedura udzielania zamówień publicznych, zastępująca aktualnie istniejący podział na tzw. usługi priorytetowe i niepriorytetowe, obejmująca kategorię usług, których wykaz stanowi załącznik XIV do dyrektywy 2014/24/UE – łagodniejszy reżim udzielania zamówienia oraz wyższy próg unijny (750 000 euro dla zamówień innych niż sektorowe).

Więcej na stronie: http://ziemskibiznes.pl/.

[1] Ustawa z dnia 13 maja 2016 r. o zmianie ustawy – Prawo zamówień publicznych oraz niektórych innych ustaw – druk 174 dostępny jest na stronie internetowej Senatu RP: http://www.senat.gov.pl.

[2] Wersja projektu ustawy o umowach koncesji na roboty budowlane lub usługi z dnia 29 kwietnia 2016 r. dostępna jest stronie internetowej Rządowego Centrum Legislacji: http://legislacja.rcl.gov.pl.